สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) มีความหมายดังนี้ “สารอินทรีย์ระเหย” หมายความว่า สารประกอบที่มีคาร์บอนอินทรีย์ (Organic Carbon) เป็นองค์ประกอบหลัก และมีความดันไอมากกว่า 0.1 มิลลิเมตรปรอท ที่อุณหภูมิ 20 องศาเซลเซียสและความดัน 760 มิลลิเมตรปรอท ยกเว้น มีเทน คาร์บอนมอนอกไซด์คาร์บอนไดออกไซด์ โลหะคาร์ไบด์หรือคาร์บอเนต แอมโมเนียมคาร์บอเนต (1)

โดยปกติเราสามารถพบ สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) ทั่วๆ ไป เช่น สีทาบ้าน ควันบุหรี่ น้ำยาฟอกสี สีพ่นรถยนต์ สารเคลือบไม้ โรงงานอุตสาหกรรมเป็นต้น นอกจากนี้สารดังกล่าวยังพบปนเปื่อนในอาหาร เครื่องดื่มและน้ำดื่ม ซึ่งอาจเกิดจากการปนเปื้อนในธรรมชาติ เช่น การเผาไหม้ของไฟป่าเป็นต้น โดยมีองค์ประกอบหลักของสาร ได้แก่ อะตอมของธาตุคาร์บอน ไฮโดรเจน และมีองค์ประกอบอื่นๆ ได้แก่ ออกซิเจน ฟลูออไรด์ คลอไรด์ โบรไมด์ ซัลเฟอร์ และไนโตรเจน อันตรายจากสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) ถึงแม้ว่าสาร VOCs ไม่ถูกจัดว่าเป็นสารเคมีที่มีพิษรุนแรงแต่การควบคุมการปล่อยสาร VOCs ออกสู่บรรยากาศก็จัดเป็นสิ่งสำคัญที่ทุกโรงงานต้องมีการใส่ใจ เพราะถ้ามีการปล่อยไอระเหยของสาร VOCs เป็นจำนวนมาก ไอระเหยของสารก็จะมีการสะสมในบรรยากาศซึ่งจะส่งผลต่อระดับชั้นโอโซนของโลก ทำให้ความสามารถของชั้นโอโซนในการทำหน้าที่ป้องกันรังสี UV ที่ตกกระทบมาถึงโลกลดลงส่งผลให้เกิดภาวะโลกร้อน และหากสาร VOCs เข้าสู่ร่างกายจะทำให้ระบบภูมิคุ้มบกพร่อง ระบบประสาทถูกทำลาย เกิดอาการวิงเวียนศีรษะหน้ามืด แสบตา หายใจลำบาก และหากได้รับในปริมาณมากอาจทำให้หมดสติ แต่ถ้าสะสมในร่างกายเป็นเวลานานจะทำให้เยื่อหุ้มปอดถูกทำลายในที่สุด นอกจากนี้สาร VOCs บางกลุ่มเช่น อะโรเมติก ไฮโดรคาร์บอน(2)

การแบ่งกลุ่มสาร VOCs สามารถแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ ตามลักษณะของโมเลกุลของสาร คือ
1. กลุ่ม Non-chlorinated VOCs หรือ Non-halogenated Hydrocarbons ได้แก่ กลุ่มไฮโดรคาร์บอนระเหยที่ไม่มีอะตอมของธาตุคลอรีนในโมเลกุลสารกลุ่มนี้มาจากสิ่งแวดล้อม การเผาไหม้กองขยะ พลาสติก วัสดุ สารตัวทำละลาย สีทาวัสดุ ซึ่งทำให้มีผลเสียต่อสุขภาพของผู้ได้รับ คือ ทำให้ผู้ป่วยเป็นโรคทางเดินหายใจ ตัวอย่างกลุ่มสารนี้ได้แก่ กลุ่มสาร Aliphatic Hydrocarbons กลุ่มสาร Alcohols, Aldehyde, Ketone และ กลุ่มสาร Aromatic Hydrocarbons
2. กลุ่ม Chlorinated VOCs หรือ Halogenated Hydrocarbons ได้แก่ กลุ่มไฮโดรคาร์บอนระเหยที่มีอะตอมของคลอรีนในโมเลกุล ได้แก่ สารเคมีที่ใช้สังเคราะห์ในอุตสาหกรรม สารกลุ่มนี้มีความเป็นพิษมากกว่า และเสถียรในสิ่งแวดล้อมมากกว่าสารในกลุ่มสาร Non-chlorinated VOCs นั่นคือ สลายตัวได้ยากในธรรมชาติ และในทางเคมีจะมีความคงตัวสูง สะสมได้นาน รบกวนการทำงานของสารพันธุกรรม ยับยั้งปฏิกิริยาชีวเคมีในเซลล์ มีฤิทธิ์ในการก่อมะเร็งหรือกระตุ้นการเกิดมะเร็งได้(3)

ในการตรวจวิเคราะห์สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) โดยทั่วไปจะใช้หลักการของเครื่อง Gas Chromatography ซึ่งเป็นเทคนิคหนึ่งในการวิเคราะห์สารที่ระเหยง่าย โดยใช้หลักการเฟสเคลื่อนที่ (Mobile Phase) ที่เป็นแก๊ส ในการเก็บตัวอย่างและการวิเคราะห์สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) อ้างอิงตามวิธีใช้เครื่อง GC/MS วิเคราะห์โดยใช้ Compendium Method TO-14A Determination of Volatile Organic Compounds (VOCs) In Ambient Air Using Specially Prepared Canisters with Subsequent Analysis By Gas Chromatography เป็นวิธีอ้างอิงและ ใช้เครื่อง GC/MS วิเคราะห์โดยใช้ Compendium Method TO-15 Determination of Volatile Organic Compounds (VOCs) In Air Collected in Specially Prepared Canisters And Analyzed By Gas Chromatography เป็นวิธีอ้างอิง

ในการวิเคราะห์จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้สารมาตรฐาน เพื่อหาจำนวนของสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) และปริมาณความเข้มข้นของสาร โดยประกาศกรมควบคุมมลพิษ เรื่อง กำหนดค่าเฝ้าระวังสำหรับสารอินทรีย์ระเหยง่ายในบรรยากาศโดยทั่วไปในเวลา 24 ชั่วโมง ได้มีการกำหนดค่าเฝ้าระวังของสารตามตารางที่ 1

ในการวิเคราะห์จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้สารมาตรฐาน เพื่อหาจำนวนของสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) และปริมาณความเข้มข้นของสาร โดยประกาศกรมควบคุมมลพิษ เรื่อง กำหนดค่าเฝ้าระวังสำหรับสารอินทรีย์ระเหยง่ายในบรรยากาศโดยทั่วไปในเวลา 24 ชั่วโมง ได้มีการกำหนดค่าเฝ้าระวังของสารตามตารางที่ 1

ตารางที่ 1 ค่าความเข้มข้นของสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) (4)

No	VOCs	ค่าเฝ้าระวัง 24 ชม. (μg/m3)
1	Acetaldehyde	860
2	Acrylonitrile	10
3	Benzene	7.6
4	Benzyl Chloride	12
5	1,3-Butadiene	5.3
6	Bromomethane	190
7	Carbon Tetrachloride	150
8	Chloroform	57
9	1,2-Dibromoethane	370
10	1,4-Dichlorobenzene	1100
11	1,2-Dichloroethane	48
12	Dichloromethane	210
13	1,2-Dichloropropane	82
14	1,4-Dioxane	860
15	2-Propenal/acrolein	0.55
16	Tetrachloroethylene	400
17	1,1,2,2-Tetrachloroethane	83
18	Trichloroethylene	130
19	Vinyl Chloride	20

สำหรับสารมาตรฐานของสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) ทางบริษัท แอ๊กโซ เคมิคอลส์ แอนด์ เซอร์วิสเซส จำกัด จำหน่ายสารมาตรฐานที่เป็นวัสดุอ้างอิงรับรอง (Certified Reference Materials) ที่ผ่านการรับรอง ISO17025, ISO17034 และ ISO9001 ซึ่งสารมาตรฐานเป็นวัสดุอ้างอิงรับรอง (Certified Reference Materials) มีทั้งสารเดี่ยวและสารผสม ที่สามารถทำตามความเข้มข้นและจำนวนสารที่ต้องการ (Customize) ตามวิธีการดังกล่าวข้างต้นได้ ตัวอย่าง เช่น VOC Standard Solution 59 components; 2000ug/ml และ VOC Standard Solution 47 components; 200ug/ml เป็นต้น ซึ่งถือว่าเป็นสารมาตรฐานวัสดุอ้างอิงรับรอง (Certified Reference Materials) ของสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย Volatile Organic Compounds (VOCs) ที่มีจำนวนสารค่อนข้างเยอะและครอบคลุม

สามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่บริษัท แอ๊กโซ เคมิคอลส์ แอนด์ เซอร์วิสเซส จำกัด โทร. 02-346-9239
หรือ sales_chem@axxo.co.th หรือ Line : @axxochem
เอกสารอ้างอิง
(1) ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม, เรื่อง กำหนดหลักเกณฑ์ และวิธีการปฏิบัติในการตรวจสอบและควบคุม การรั่วซึมของสารอินทรีย์ระเหยจากอุปกรณ์ในโรงงานอุตสาหกรรม พ.ศ. 2555, หน้าที่ 41
(2) สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย (Volatile Organic Compounds) คือ, ศูนย์วิจัยและพัฒนาการป้องกันและจัดการภัยพิบัติ, บทความ, http://dpm.nida.ac.th/main/index.php/articles/chemical-hazards/item.
(3) หน่วยความปลอดภัยและมาตรฐานการวิจัย, ฝ่ายวิจัย คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล, บทความ สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย (Volatile Organic Compounds)
(4) ฝ่ายสิ่งแวดล้อม การนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย, มาตรฐานการควบคุมสารอินทรีย์ระเหย (Standard Control of Volatile Organic Compounds)